Viêm khớp ở trẻ nhỏ có nguy hiểm không? Cha mẹ hãy cảnh giác

Viêm khớp ở trẻ nhỏ có nguy hiểm không hay còn gọi là viêm khớp vô căn, viêm khớp tự phát thiếu niên với tên khoa học là Juvenile Idiopathic Arthritis (JIA). Độ tuổi được tính là viêm khớp ở trẻ em là dưới 16, có những trường hợp được nghiên cứu xuất hiện ở lúc trẻ mới được 6 tháng tuổi. Các bậc phụ huynh nên nắm rõ kiến thức mà Bác sĩ Alo cung cấp về viêm khớp để chăm sóc trẻ nhỏ khoẻ mạnh hơn.

Viêm khớp trẻ nhỏ là gì?

Khác với viêm khớp người lớn, các triệu chứng viêm khớp tự phát thiếu niên thường tồn tại trong một thời gian ngắn khoảng vài tháng. Trừ một vài trường hợp đặc biệt do phát hiện và điều trị muộn, trẻ nhỏ phải chịu đựng các triệu chứng của bệnh lý này suốt quãng đời còn lại.

Dù không trực tiếp đe dọa đến sức khỏe của trẻ bệnh vẫn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như: Làm cản trở quá trình phát triển thể chất và gây ra một số vấn đề về mắt. Vì vậy, nếu thấy trẻ bị đau sau vận động và xương khớp hoạt động đau nhức cứ tái diễn liên tục, dai dẳng thì cha mẹ cần cho con đi khám ngay.  Bác sĩ để được xác định trẻ mắc bệnh gì, nguyên nhân và cách điều trị kịp thời.

Nguyên nhân viêm khớp ở trẻ em

Cho đến thời điểm hiện tại vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra viêm khớp ở trẻ nhỏ.Tuy nhiên các nhà khoa học đã chỉ ra rằng sự rối loạn hệ thống miễn dịch trong cơ thể là nguy cơ hàng đầu gây ra bệnh này.

Bởi cơ thể của trẻ luôn được bao bọc và bảo vệ bởi hàng rào miễn dịch. Khi cơ thể bị những tác nhân lạ như virus, vi khuẩn tấn công, hệ thống này sẽ nhanh chóng kích hoạt và tiêu diệt diệt các gốc tự do có hại, bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương và bệnh tật.

Tuy nhiên trong vài trường hợp đặc biệt, tế bào bảo vệ nhận diện sai đối tượng cần loại bỏ và tiêu diệt nhầm các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể, gây ra tình sưng tấy, viêm nhiễm tại các khớp.  Đây cũng là lý do giải thích vì sao viêm khớp ở trẻ em được gọi là viêm khớp tự phát thiếu niên.

Ngoài yếu tố miễn dịch thì một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng, viêm khớp ở trẻ em có thể bùng phát bởi một số nguyên nhân sau:

• Chấn thương xương: Theo các chuyên gia, dù chấn thương dù ít hay nhiều thì cũng đều gây ra những ảnh hưởng nhất định đến hệ thống xương khớp bệnh nhân, khiến bộ phận này yếu đi. Ngoài ra, nếu quá trình điều trị không đúng cách và kịp thời thì có thể sẽ tạo điều kiện để viêm khớp hình thành ở trẻ.
• Thừa cân: Cân nặng dư thừa là một trong những yếu tố được cho là có khả năng gây ra viêm khớp ở trẻ nhỏ. Bởi khi cân nặng vượt quá mức cho phép, dây chằng và các khớp bị chèn ép và chịu nhiều áp lực từ trọng lượng, nhất là ở vị trí khớp gối. Lâu ngày bộ phận này sẽ bị suy yếu, tạo điều kiện cho các tác nhân bên ngoài xâm nhập, dễ bị viêm nhiễm.
• Yếu tố di truyền: Một vào nghiên cứu khoa học cho thấy nếu gia đình có tiền sử mắc các bệnh về viêm khớp thì tỉ lệ trẻ mắc viêm khớp cao hơn những đứa trẻ bình thường. Điều này xuất hiện là do trẻ được di truyền kháng sinh đặc hiệu mang tên HLA. Loại kháng sinh này có khả năng chống lại bệnh.
• Nhiễm virus, vi khuẩn: Trẻ nhỏ là độ tuổi mà sức đề kháng và hệ miễn dịch còn chưa được hoàn thiện. Do đó, rất dễ bị tấn công bởi các loại virus, vi khuẩn gây bệnh

Triệu chứng viêm khớp ở trẻ nhỏ

Các triệu chứng của viêm khớp ở trẻ nhỏ có thể phát sinh theo từng đợt hoặc kéo dài liên tục trong một thời gian dài. Tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm, thời gian phát hiện bệnh cũng như cơ địa của mỗi người mà các dấu hiệu nhận biết ở mỗi trẻ là khác nhau.

Dưới đây là các triệu chứng cơ bản của bệnh này, giúp các bậc phụ huynh dễ dàng phát hiện và điều trị cho con nhỏ.

• Đau nhức: Nếu trẻ hay kêu đau khớp vào buổi sáng hoặc sau khi ngủ trưa kèm theo dấu hiệu đi khập khiễng thì các bậc phụ huynh cần hết sức thận trọng. Bởi có thể trẻ đã bị viêm khớp tự phát. Biểu hiện đau nhức này chủ yếu xảy ra ở khớp hông, đầu gối và các mắt cá chân của trẻ.
• Sưng tấy: Giống như viêm khớp ở người lớn, viêm khớp ở trẻ em cũng khởi phát triệu chứng sưng tấy kèm theo. Trong đó vùng sưng tấy tập trung ở các khớp lớn như đầu gối, khủy tay,…Khi sờ vào người bệnh sẽ có cảm giác hơi nóng ran và sưng đỏ tại vùng tổn thương.
• Cứng khớp: Không chỉ bị đau nhức, sưng tấy, viêm đa khớp ở trẻ em còn khiến các khớp bị căng cứng khiến quá trình vận động của con trẻ gặp nhiều khó khăn hơn bình thường. Do đó, nếu thấy trẻ thường xuyên đi cà nhắc hoặc không duỗi được các khớp vào sáng sớm các bậc phụ huynh cần thận trọng và để trẻ đi khám sớm.
• Sốt cao: Sốt cao cũng là triệu chứng thường gặp khi bị đau khớp ở trẻ em. Nguyên nhân là do tình trạng viêm nhiễm  kèm theo sưng hạch bạch huyết khiến nhiệt độ cơ thể của trẻ tăng cao, thường là khoảng trên 39 độ. Sốt do viêm khớp ở trẻ em không giống với  bệnh sốt thông thường. Bởi chúng có thể xuất hiện vài tuần liên tiếp.
• Phát ban: Phát ban là triệu chứng cơ bản để biết bệnh khớp ở trẻ em. Khi bị bệnh trẻ thường bị nổi các đám mẩn nhỏ li ti trên các bộ phận như: Ngực, bụng, tay, chân,… Nhưng triệu chứng này thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh nổi mề đay, phát ban khác nên cha mẹ không nên chủ quan.
• Mất ngủ, mệt mỏi: Khi sưng, đau nhức các khớp có thể làm trẻ bị mất ngủ, cơ thể thường xuyên  mỏi mệt. Vì vậy, nếu thấy trẻ  quấy khóc hoặc khó chịu không rõ lý do thì đừng bỏ qua nguy cơ mắc viêm khớp tự phát thiếu niên.
• Lười ăn, ăn không ngon: Không chỉ làm làm mất ngủ, viêm đa khớp ở trẻ em còn có thể khiến trẻ ăn không ngon miệng, sụt cân, chậm phát triển. Vì vậy, nếu không sớm phát hiện và chấm dứt trẻ sẽ dễ bị các vấn đề về tiêu hóa, rối loạn tăng trưởng.

Cách chẩn đoán viêm khớp ở trẻ nhỏ

Để kiểm tra và chẩn đoán bệnh viêm khớp ở trẻ nhỏ ngoài việc khai thác những câu hỏi liên quan đến triệu chứng lâm sàng. Các bác sĩ còn phải tiến hành một số xét nghiệm chuyên sâu để khẳng định những triệu chứng người bệnh đang gặp phải có đúng là do viêm khớp tự phát thiếu niên gây ra hay không? Sau đó có phương pháp điều trị cụ thể.

Một số xét nghiệm chẩn đoán viêm khớp bao gồm:

Xét nghiệm máu

• Là phương pháp xét nghiệm nhằm thu được kết quả liên quan đến tốc độ máu lắng hồng cầu.
• Dựa vào tốc độ mà các tế bào hồng cầu lắng đọng trong ống nghiệm các bác sĩ sẽ xác định chính xác và nhanh chóng mức độ mắc viêm khớp ở người bệnh. Thông thường tỷ lệ hồng cầu lắng đọng càng nhiều thì viêm nhiễm tại các khớp càng lớn và ngược lại.
• Ngoài việc giúp chẩn đoán các bệnh về khớp, phương pháp điều trị này còn giúp bác sĩ nhận biết được trẻ có mắc những bệnh liên quan đến gan, thận hoặc tim hay không?

Chẩn đoán hình ảnh

• Nếu như xét nghiệm máu giúp chẩn đoán được nguyên nhân đau nhức xương khớp có phải do viêm khớp tự phát. Thì dựa vào hình ảnh X quang thu được từ bên trong sẽ giúp các bác sĩ phân loại nhóm bệnh viêm khớp.
• Ngoài ra phương pháp này cũng là nguồn tư liệu để các bác sĩ có thể theo dõi được sự phát triển xương sau này của trẻ.
• Quá trình chuẩn đoán này diễn ra rất nhanh chóng và nhẹ nhàng mà không để lại bất kỳ ảnh hưởng tâm lý nào cho trẻ nhỏ.

Viêm khớp ở trẻ nhỏ có nguy hiểm không?

Không giống như hệ thống xương của người trưởng thành, sự phát triển của hệ thống xương khớp ở trẻ diễn ra rất nhanh. Do đó, nếu viêm khớp  trẻ em không được điều trị và kiểm soát kịp thời trẻ có thể phải đối mặt với nhiều tác động xấu. Đồng thời phải chịu nhiều biến chứng nguy hiểm khi bệnh chuyển sang viêm khớp mãn tính .

Cơ thể phát triển không tốt

Khi viêm khớp xuất hiện, hệ thống dây chằng, sụn và các khớp xương của cơ thể sẽ không thể phát triển một cách đồng đều. Trẻ mắc phải tình trạng trên một bài tay hoặc chân có ngón tay  quá dài, ngón quá ngắn, ngón quá to, ngón quá nhỏ, hoặc thậm chí là chiều dài giữa hai bàn chân và bàn tay không đều nhau.

Viên khớp ở trẻ em gây ra các các vấn đề về mắt

Theo các chuyên gia, viêm khớp ở trẻ nhỏ nếu để lâu có thể dẫn đến tình trạng viêm hốc mắt, đau mắt đỏ, suy giảm thị giác hoặc trở lên nhạy cảm với những nơi có ánh sáng mạnh. Đặc biệt nguy hiểm hơn là nếu không được khắc phục sớm bệnh có thể làm trẻ bị tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể và phải đối mặt với khả năng mù lòa cả đời.

Ảnh hưởng tới sức khỏe của bé

Viêm khớp khiến trẻ bị sốt, phát ban, mất ngủ, thậm chí là chán ăn, ăn uống không ngon miệng. Điều này nếu để kéo dài sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự phát triển của trẻ sau này, khiến cơ thể thường xuyên mệt mỏi, suy nhược, tinh thần lo lắng, bất ổn, sức khoẻ suy yếu.

Hơn nữa đây là giai đoạn mà trẻ phát triển chiều cao nhanh chóng nên các bệnh về khớp có thể cản trở tiêu cực đối với quá trình này. Trẻ bị hạn chế chiều cao và trở nên thấp bé hơn bạn bè cùng trang lứa.

Viêm khớp ở trẻ sẽ hạn chế vận động

Độ tuổi từ 6 tháng đến 16 tuổi là giai đoạn trẻ hiếu động và tò mò nhất. Nếu bị viêm khớp trong giai đoạn này khả năng hoạt động như: chạy nhảy, leo trèo của trẻ sẽ bị ảnh hưởng. Điều này vô hình chung tác động đến tâm lý của trẻ, khiến bé trở nên tự ti, trầm cảm.

Viêm khớp ở trẻ nhỏ gây teo cơ, bại liệt

Đây là biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm nhất khi trẻ bị viêm khớp dạng thấp. Bởi cơ thể của trẻ trong giai đoạn này đang phát triển. Nếu bệnh xuất hiện kèm những tác động lớn đến hệ thống xương gặp vấn đề, thậm chí là teo cơ, biến dạng và nguy hiểm hơn và bại liệt.

Vì vậy để ngăn ngừa và hạn chế những biến chứng nguy hiểm trên, các bậc phụ huynh nên chủ động để trẻ đi thăm khám khi thấy bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào.

Cách điều trị bệnh viêm khớp ở trẻ em an toàn và hiệu quả

Sử dụng thuốc tây

Bác sĩ sẽ dùng thuốc thuốc Tây cho trẻ, loại dùng cho bệnh nhân ít tuổi hơn. Cũng có thể áp dụng thuốc khác.

Các loại thuốc chống viêm không chứa steroid chuyên dụng

• Tác dụng chính của nhóm thuốc này là giảm viêm, tiêu sưng nhằm khắc phục tình trạng đau nhức và giảm các triệu chứng lâm sàng cho trẻ hiệu quả.
• Một số loại thuốc như dùng thuốc chống viêm không chứa steroid thường được chỉ định để cho trẻ là Ibuprofen, Naproxen, không chứa steroid.
• Tuyệt đối không dùng Aspirin cho trẻ do các thành phần trong thuốc có khả năng kích ứng dạ dày, tác dụng phụ tăng nguy cơ mắc hội chứng Reye đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Vật lý trị liệu

• Chườm lạnh: Phương pháp này sử dụng nhiệt độ thấp để làm tê các dây thần kinh quanh khớp, từ đó giúp cải thiện tình trạng đau nhức, sưng tấy cho trẻ một cách hiệu quả. Người bệnh chỉ cần lấy một túi chườm lạnh hoặc một khăn bông chứa đá, sau đó áp lên vùng khớp bị tổn thương và giữ nguyên trong vòng vài phút.
• Chườm nóng: Chườm nóng sử dụng nhiệt độ cao để kích thích quá trình tuần hoàn máu, giúp giảm đau, giảm sưng và tăng quá trình phục hồi viêm nhiễm hiệu quả. Để thực hiện phương pháp này, người bệnh chỉ cần lấy một chai thủy tinh cho vào một ít nước ấm rồi chườm trực tiếp lên khu vực đang đau.
• Xoa bóp / bấm huyệt: Phương pháp này sẽ sử dụng lực đạo tác động lên các vị trí chủ chốt trong cơ thể, kích thích quá trình lưu thông máu, giảm nhanh tình trạng cơ cứng xương khớp, đồng thời tạo cảm giác dễ chịu cho trẻ. Để đảm bảo an toàn các bậc phụ huynh nên cho trẻ đến các phòng khám hoặc trung tâm Đông Y phục hổi chức năng để được hướng dẫn cách chữa, phòng ngừa đối với các bé.

Can thiệp ngoại khoa

• Phẫu thuật nội soi: Loại hình phẫu thuật này thường được thực hiện ở khuỷu tay, khớp đầu gối, cổ tay và hông nhằm loại bỏ phần lớp lớp đang bị viêm.
• Phẫu thuật sửa chữa gân: Khi bị viêm khớp, các vùng gân xung quanh có thể bị vỡ hoặc lỏng do đó áp dụng phẫu thuật sửa gân sẽ giúp khắc phục được những khuyết điểm này.
• Phẫu thuật chỉnh trục: Để giúp điều chỉnh và khớp phục những tổn thương của hệ thống xương khớp,các bác sĩ sẽ có thể xem xét và chỉ định cho người bệnh thực hiện phương pháp phẫu thuật chỉnh trục. Mục đích phương pháp này là ổn định lại những sai lệch trong hệ thống xương khớp của trẻ nhỏ.
• Phẫu thuật thay thế toàn bộ: Trong trường hợp xấu nhất, khi xương khớp của trẻ bị tổn thương và viêm nhiễm nặng. Buộc các bác sĩ phải cho phẫu thuật chèn và thay vào đó những bộ phận giả làm bằng nhựa hoặc kim loại để tránh tình trạng hoại tử xảy ra.

Viêm khớp ở trẻ nhỏ là bệnh khá nguy hiểm. Bởi chúng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển và khả năng vận động của trẻ trong tương lai. Do đó, nếu trẻ có những biểu hiện lạ, cha mẹ cần chủ động quan sát và đưa trẻ đi khám để được kiểm tra và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.

Tóm lại, sức khỏe xương khớp là một trong những yếu tố đóng vai trò quan trọng đến sự phát triển cả về thể chất và cuộc sống sau này của trẻ. Trẻ càng được chăm sóc tới vấn đề này từ sớm thì sau này càng phòng tránh được các nguy cơ bệnh tật về sau. Khi thấy trẻ có bất cứ dấu hiệu nào bất thường, cha mẹ nên cho bé đi bệnh viện càng sớm càng tốt. Tránh chữa tại nhà, không phải bác sĩ chuyên môn sẽ khá nguy hiểm.

BS Trần Minh Tuấn

BS Trần Minh Tuấn, chuyên gia hàng đầu trong ngành chăm sóc sức khoẻ. Hiện tôi đang công tác tại phòng khám Đa khoa Minh Thịnh và là người sáng lập, quản lý chuyên môn trang sức khoẻ Bác sĩ Alo. Với tâm niệm mang đến “Món quà tặng cho sức khoẻ” tôi cùng đôi ngũ y bác sĩ luôn luôn lắng nghe và thấu thiếu mong muốn và giúp mọi người có sức khoẻ tốt nhất.